Is de zorg verstrikt geraakt in eindige wedstrijden?
Met de aankondiging dat de transformatiegelden volledig zijn benut, klonk op 12 september 2025 het eindsignaal van de wedstrijd die Integraal Zorgakkoord heet. Zoals bij elke wedstrijd waren er winnaars en verliezers. Ondertussen is het startschot van de volgende wedstrijd (AZWA) alweer gegeven, en het is verleidelijk om opnieuw achter nieuwe “paarse krokodillen” aan te rennen. Maar is dát wat nodig is in de Nederlandse gezondheidszorg?
In ons witboek spiegelen we de recente praktijk aan het onderscheid tussen eindige en oneindige spellen. Eindige spellen hebben een eindstreep, vaste regels en één succescriterium: leveren voor een eindig moment. Oneindige spellen draaien om een groter doel dat nooit “af” is. Gezondheidszorg hoort bij die tweede categorie. Niet de trofee telt, maar de rechtvaardige zaak: gezondheid en menselijke waardigheid, generaties lang. Dat vraagt leiderschap dat eindige wedstrijden kan spelen, maar ze ondergeschikt maakt aan dat grotere doel.
Leren van onze eigen geschiedenis
Kijk terug en je ziet een vertrouwd patroon. Van gasthuizen en leprozerieën naar collegia medica en het Rijksgeneeskundig stelsel; van de Ziekenfondswet via WTG/WTZ naar het huidige stelsel van gereguleerde concurrentie. Telkens wanneer kennis, technologische mogelijkheden en organisatie groeiden, voegen we eindige instrumenten toe om een oneindig doel te beschermen. De fout van nu is niet dat we die instrumenten hebben, maar dat ze te vaak het doel overstemmen.
De omslag die nu nodig is
Historisch gezien heeft deze werkwijze haar merites: de levensverwachting steeg en klinische uitkomsten verbeterden. Tegelijk verandert momenteel de demografie, groeien verschillen tussen inwoners, lopen professionals vast in schaarste en registraties en blijven investeringen met lange terugverdientijd liggen. Dát is wat er gebeurt als je elk jaar opnieuw dezelfde competitie organiseert. Het goede nieuws: in veel regio’s is de afgelopen jaren een besef gegroeid dat niemand dit alleen kan. Dat is het kantelpunt. Nu hebben we leiderschap nodig dat de jaarlijkse wedstrijdlogica ondergeschikt maakt aan een gedeelde belofte: open voor iedereen die wil bijdragen, primair ten bate van inwoners, en veerkrachtig bij politieke, technologische en culturele schokken. De vraag is niet “meer of minder wedstrijden”, maar prioriteit: eerst de rechtvaardige zaak, dán de wedstrijd. Concreet betekent dit: meerjarige afspraken op uitkomsten, samenwerking die door akkoorden heen doorloopt, en digitale systemen die dienen in plaats van sturen.
Uitnodiging
Bij Proveran helpen we samenwerkende partners die omslag te maken. In een compact dagdeel werken we met een helder canvas naar een herijkte rechtvaardige zaak: positief, inclusief, dienstgericht en veerkrachtig én naar de eerste besluiten, eigenaren en mijlpalen. Zo verschuift de aandacht van “op tijd binnen de kaders van een eindig spel” naar verbeteringen die blijven.
Wilt u het gesprek voeren dat er écht toe doet? Lees ons witboek en plan het dagdeel. Het spel dat telt, is het spel dat doorgaat.
Downloads & links
Witboek
